Criminele netwerken zijn tegenwoordig vaak in meer dan een land actief, maar de politie en handhavingsinstanties die voor onze veiligheid zorgen, zijn nationaal georganiseerd. De EU is niet bevoegd om interventies op het terrein uit te voeren of misdadigers aan te houden en zelfs niet om een onderzoek in te stellen. Wel heeft zij coördinerende en ondersteunende bevoegdheden voor het voorkomen, opsporen en onderzoeken van misdrijven. Tegen die achtergrond werd in de late jaren 1990 het EU-agentschap Europol opgericht in Den Haag. Het doel van Europol is de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de landen van de EU te bevorderen op verschillende gebieden, zoals mensenhandel, smokkel en terrorisme. Het agentschap doet echter geen onderzoek op eigen initiatief en houdt evenmin misdadigers aan. Europol helpt de nationale instanties bij de uitwisseling van informatie en optimale werkwijzen, onder meer door steun te verlenen of deel te nemen aan gemeenschappelijke onderzoeksteams. Zo heeft Europol met succes een aantal operaties uitgevoerd, zoals de ondersteuning van de Belgische operatie Gargamel in verband met seksueel misbruik van kinderen. Daarnaast droeg het agentschap bij aan de ontmanteling van een crimineel netwerk voor de verstrekking van identiteits- en reisdocumenten in Griekenland, en ondersteunde het operaties in verband met namaakproducten tegen COVID-19. Cepol, het agentschap van de Europese Unie voor opleiding op het gebied van rechtshandhaving, is in Boedapest gevestigd. Het ondersteunt nationale opleidingsinstituten met cursussen op maat voor handhavingsinstanties, bijvoorbeeld over schietpartijen met een dolle schutter, de identificatie van buitenlandse terroristische strijders, of strategische informatie en inlichtingen over zware en georganiseerde misdaad. Verder is er het Fonds voor interne veiligheid van de EU (3,8 miljard euro), dat bijdraagt tot de opzet en het beheer van IT-systemen, de aankoop van operationele uitrusting, en administratieve en operationele coördinatie en samenwerking.