Negen miljoen EU-landbouwbedrijven gebruiken meer dan een derde van het land van de EU om ons voedsel te produceren. Denk daarbij aan graan, fruit, groente, vlees, zuivel, wijn, sterkedrank en honing. De EU gebruikt haar landbouwbeleid al lang om ervoor te zorgen dat we toegang hebben tot veilig, betaalbaar en hoogwaardig voedsel. De EU zorgt er ook voor dat landbouwers in de hele EU een redelijke levensstandaard hebben. Ze helpt bovendien landbouwers om de natuur en de biodiversiteit in stand te houden, zodat onze natuurlijke hulpbronnen in de toekomst nog steeds beschikbaar zijn voor de voedselproductie.

Wat kan de EU doen?

Het gemeenschappelijk landbouwbeleid is een van de oudste beleidsmaatregelen van de EU. Het is goed voor meer dan een derde van de EU-begroting, die ervoor moet zorgen dat landbouwers in de hele EU op een gelijk speelveld kunnen concurreren. De EU doet steunbetalingen per hectare of per productietype om ervoor te zorgen dat landbouwers graan, groente en fruit, melk en zuivel, schapen- en geitenvlees, rundvlees en honing kunnen produceren en het land kunnen verzorgen. Dit helpt landbouwers om te gaan met veranderingen die zij niet kunnen beheersen, bijvoorbeeld in het weer of in de marktvraag.

Via het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling investeert de EU ook in plattelandsgemeenschappen om ze te helpen op te bloeien en ontvolking terug te dringen. Zo kunnen mensen op het platteland blijven, waar een groot deel van ons voedsel geproduceerd wordt.

Om ervoor te zorgen dat het voedsel dat we in de EU kopen veilig is voor ons en voor het milieu, stelt de EU dezelfde regels vast voor alle landbouwbedrijven in de EU. Deze regels bepalen hoe bepaalde producten moeten worden geproduceerd. Op die manier kunnen we er zeker van zijn dat landbouwers een goede voedselveiligheid garanderen, de gezondheid van planten bevorderen, ons klimaat en het milieu beschermen en zich houden aan strenge wetgeving voor dierenwelzijn. In andere regels wordt bepaald hoe etiketten op producten worden geplaatst, zodat je voedingsmiddelen gemakkelijk met elkaar kunt vergelijken, onder meer om regionale en traditionele kwaliteitsproducten te beschermen tegen oneerlijke concurrentie. De EU ondersteunt ook producenten door de positie van landbouwers in de toeleveringsketen te versterken. Wanneer markten worden verstoord, neemt de EU noodmaatregelen om deze te stabiliseren. Ook beschikt de EU over een jaarlijkse landbouwreserve van meerdere miljoen euro die ze kan gebruiken om financiële steun te verlenen bij grote crises.

Wat heeft de EU al gedaan?

De afgelopen tien jaar heeft de EU maatregelen genomen om jonge landbouwers te ondersteunen en de landbouw milieuvriendelijker te maken. Sinds begin 2023 hebben de regeringen van de EU-landen dankzij nieuwe regels meer flexibiliteit om te beslissen hoe ze hun aandeel in de landbouwbegroting besteden. Op die manier wordt er rekening gehouden met hun nationale en lokale behoeften. In het kader van het vernieuwde systeem gaat er extra steun naar landbouwers die meer willen doen dan nodig is om aan de fundamentele milieuvereisten te voldoen. Landen die EU-middelen ontvangen, moeten er nu voor zorgen dat de arbeids- en sociale rechten van werknemers in de landbouw worden gerespecteerd. Ook kan er meer geld uit de EU-begroting worden besteed aan innovatie en verbetering van de landbouwkennis.

De EU heeft haar steun aan landbouwers naar aanleiding van verschillende recente crises opgevoerd. Toen de grenzen tussen de EU-landen tijdens de COVID‑19-pandemie werden gesloten, hielp de EU landbouwers om bederfelijke landbouwproducten over de grenzen heen te blijven leveren. Ook hielp ze de opslag van zuivel- en vleesproducten te financieren. Daarnaast kende ze extra betalingen en voorschotten toe aan landbouwers die als gevolg van de lockdowns en veiligheidsmaatregelen te maken hadden met een ingezakte vraag van detailhandelaren.

Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 hielp de EU landbouwers opnieuw het hoofd te bieden aan de plotselinge marktsluitingen en de explosief gestegen energie- en kunstmestprijzen. De zwaarst getroffen landbouwers ontvingen in totaal een half miljard euro aan extra steun en mochten tijdelijk gewassen produceren op grond die voor biodiversiteit was gereserveerd, terwijl de EU zich inzette om kunstmest weer beschikbaar en betaalbaar te maken. In 2023 werden aanvullende crisismiddelen vrijgemaakt om landbouwers te helpen problemen aan te pakken die door de oorlog in Oekraïne, overstromingen, droogte en inflatie zijn ontstaan.

Welke uitdagingen komen er nog?

Voor het landbouwbeleid van de EU blijft het een grote uitdaging om ervoor te zorgen dat landbouwers voldoende voedsel kunnen produceren en tegelijkertijd voor ons milieu kunnen zorgen. De EU werkt aan wetgeving om de hoeveelheid pesticiden in de voedselproductie te verminderen, de natuur en de biodiversiteit te helpen herstellen, de gezondheid van de bodem te controleren, zaaigoed en bosbouw duurzamer te maken en het gebruik van nieuwe genomische technieken bij de zaadteelt mogelijk te maken. De registratieprocedure voor producten met een beschermde oorsprongsbenaming en beschermde geografische aanduiding zal mogelijk binnenkort worden vereenvoudigd.