Όλοι νιώσαμε τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην κοινωνία και την οικονομία. Προκειμένου να περιορίσει τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της πανδημίας και να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές χώρες να ανακάμψουν ταχύτερα και να γίνουν πιο ανθεκτικές έναντι μελλοντικών κρίσεων, η ΕΕ θέσπισε το «NextGenerationEU», ένα μέσο ανάκαμψης ύψους 800 δισ. ευρώ που προσφέρει χρηματοδότηση μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί να εκσυγχρονίσει τις οικονομίες της ΕΕ θέτοντας μια σειρά βασικών στόχων, οι οποίοι περιλαμβάνουν τη μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και ψηφιακό μέλλον, καθώς και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ συγκεντρώνει τους πόρους και των 27 χωρών ώστε να ενισχύσει την αγοραστική τους δύναμη και να μπορεί να χρηματοδοτεί πιο αποτελεσματικά τις κοινές τους προτεραιότητες και προκλήσεις. Στόχος της ΕΕ είναι, μεταξύ άλλων, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να προωθήσει μια καλύτερη εκπαίδευση και να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή, ώστε να βελτιώσει έτσι τη ζωή όλων των πολιτών της. Σε περιόδους κρίσης, η ΕΕ μπορεί επίσης να λάβει επιπλέον μέτρα, όπως έπραξε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μπορεί, για παράδειγμα, να χρησιμοποιήσει τον προϋπολογισμό της για να διευκολύνει τον από κοινού δανεισμό των κρατών μελών. Χάρη στην υψηλή πιστοληπτική της αξιολόγηση, η ΕΕ κατάφερε να δανειστεί από τις αγορές με ευνοϊκούς όρους και να χρηματοδοτήσει τον μηχανισμό για την ανάκαμψη NextGenerationEU.

Τι έχει κάνει η ΕΕ μέχρι σήμερα;

Η ΕΕ δημιούργησε το NextGenerationEU για να βοηθήσει τις χώρες της να ανταποκριθούν στο οικονομικό πλήγμα που προκάλεσε η πανδημία. Μέσα από τον μηχανισμό, τα κράτη μέλη έχουν πρόσβαση σε επιχορηγήσεις και δάνεια έως το 2026, ώστε να μπορέσουν να οικοδομήσουν μια πιο βιώσιμη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική ΕΕ που προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλους τους πολίτες. Κάθε κράτος μέλος καταρτίζει ένα εθνικό σχέδιο ανάκαμψης με τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που σχεδιάζει να πραγματοποιήσει και λαμβάνει χρηματοδότηση από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Χρηματοδοτώντας τους κοινούς στόχους που έχουν τα κράτη μέλη για να μεταβούν σε μια πιο φιλική προς το περιβάλλον και πιο ψηφιακή κοινωνία, τα κονδύλια αυτά αναμένεται να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ. Βασικοί στόχοι είναι επίσης να προσαρμοστεί η αγορά εργασίας στις μελλοντικές προκλήσεις και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, οι πολίτες μπορεί να χρειαστεί να αναπτύξουν νέες δεξιότητες για να διεκδικήσουν αυτές τις νέες θέσεις εργασίας. Γι’ αυτόν τον σκοπό, τα εθνικά σχέδια περιλαμβάνουν επίσης ειδικά μετρά στήριξης για όσους θέλουν να μετακινηθούν σε νέους τομείς και τύπους εργασίας, να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και να υποβάλουν αίτηση σε σταθερές και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας. Τα μέτρα υπέρ της απασχόλησης επιδιώκουν κυρίως να βελτιώσουν τα εθνικά προγράμματα που βοηθούν τους ανέργους να βρουν εργασία, στηρίζουν όσους είναι υποαπασχολούμενοι και βελτιώνουν τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης. Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν επίσης να διευκολύνουν τους νέους ανθρώπους, τις γυναίκες και τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού να βρουν απασχόληση. Τα εθνικά σχέδια αναγνωρίζουν ότι οι δεξιότητες που διαθέτουν οι άνθρωποι σήμερα δεν ανταποκρίνονται ακόμη στις απαιτήσεις τής αγοράς εργασίας. Μεγάλο μέρος των επενδύσεων θα βοηθήσει τους ανθρώπους να αποκτήσουν νέες δεξιότητες (ιδίως ψηφιακές), ώστε το εργατικό δυναμικό της ΕΕ να είναι έτοιμο να αντεπεξέλθει στις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πολλές χώρες σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν τη χρηματοδότηση για να ενισχύσουν την εκπαίδευση ενηλίκων, με τη συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση για παράδειγμα, καθώς και για να προσφέρουν περισσότερα και καλύτερα προγράμματα που θα βοηθήσουν τους πολίτες να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, εάν είναι άνεργοι, ή να αλλάξουν εντελώς επαγγελματική κατεύθυνση. Οι νέοι άνθρωποι που αναζητούν εργασία θα μπορούν να επωφεληθούν από προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού, επιδοτήσεις για την πρόσληψή τους και ευκαιρίες για πρακτική άσκηση.

Η πρωτοβουλία «Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης» (REACT-EU), ένα ακόμη πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το NextGenerationEU, βοηθά να δημιουργηθούν και να διατηρηθούν θέσεις εργασίας και προωθεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Στις αρχές του 2020 πολλοί άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους λόγω της πανδημίας COVID-19. Η ΕΕ θέσπισε αμέσως το πρόγραμμα SURE (στήριξη για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης) για να βοηθήσει τα κράτη μέλη της με έναν προϋπολογισμό ύψους 100 δισ. ευρώ. Ίσως ήσασταν κι εσείς ένας από όσους έλαβαν βοήθεια μέσω αυτού του προγράμματος, το οποίο χρηματοδότησε πρωτοβουλίες για βραχεία απασχόληση στους τομείς που επλήγησαν περισσότερο. Το πρόγραμμα SURE επέτρεψε στις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τους υπαλλήλους τους και στους αυτοαπασχολούμενους να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους, βοηθώντας να διατηρηθούν 40 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Παρά τις αρνητικές προβλέψεις στην αρχή της πανδημίας, τα μέτρα που έλαβε η ΕΕ εγκαίρως συνέβαλαν σε μια γρήγορη οικονομική ανάκαμψη.

Ποιες προκλήσεις μάς επιφυλάσσει το μέλλον;

Το NextGenerationEU βοηθά τις χώρες της ΕΕ να ανακάμψουν και να προετοιμαστούν να αντιμετωπίσουν μελλοντικές ενδεχόμενες κρίσεις. Πρόκειται όμως για έναν προσωρινό μηχανισμό και είναι επομένως απαραίτητο να συνεχίσουν να πραγματοποιούνται σημαντικές επενδύσεις και μετά το 2026. Η ΕΕ θα επιταχύνει τη μετάβαση σε μια πιο βιώσιμη και ψηφιακή κοινωνία — και ένα «πράσινο» μέλλον θα μπορούσε να σημαίνει χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας — αλλά θα πρέπει παράλληλα να στηρίξει και όσους θα χρειαστεί να αλλάξουν θέση εργασίας. Ήδη παρατηρούνται ελλείψεις εξειδικευμένων εργαζομένων στους λεγόμενους «πράσινους» τομείς. Αφού ολοκληρωθεί η λειτουργία του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να χρηματοδοτεί αυτές τις προτεραιότητες, ώστε να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει στο περιθώριο.